Afasie
Men spreekt van afasie wanneer er een stoornis is van het taalgebruik en/of het taal begrip, door beschadiging van hersenweefsel. Vaak is afasie één van de verschijnselen die optreden wanneer iemand bijvoorbeeld een beroerte of CVA heeft gehad. Het kan ook optreden tijdens een proces van dementie. Er zijn verschillende vormen van afasie:
- Motorische of expressieve afasie
Bij een zuivere motorische afasie is er een normaal begrip van taal maar kan de patiënt zich niet met woorden uitdrukken. Vaak kunnen mensen moeilijk beginnen met spreken, duurt het lang voordat er een woord is gevonden en worden er andere woorden gebruikt dan de bedoeling is. Dit is voor patiënten vaak erg frustrerend.
De hersenbeschadiging kan zowel in het gebied van Broca als in de motorische cortex (een gebied in de linkerhersenhelft) zijn gelegen. Van hieruit worden spraakbewegingen van de tong, kaak, lippen, etc gecoördineerd. - Sensorische of receptieve afasie
Bij een zuiver sensorische afasie is er een storing van het begrip van taal maar heeft de patiënt geen moeite om zich uit te drukken. Echter, hetgeen de patiënt vertelt is dikwijls onlogisch en onbegrijpelijk. Soms worden de woorden volstrekt door elkaar gegooid. Men noemt dit wel woordsalade.
De afasie is het gevolg van een beschadiging van een gebied in de linkerhersenhelft (gebied van Wernicke, gelegen dicht bij het hersendeel waar de prikkels vanuit de oren binnenkomen op de cortex. - Gemengde afasie
Bij de meeste patiënten met afasie, bestaat er een mengvorm. Beide vormen van afasie zijn dan aanwezig, waarbij dikwijls één van beide het meest op de voorgrond staat.
Conductie-afasie
Beschadigingen van de zenuwcellen, die de gebieden van Broca en Wernicke met elkaar verbinden. Mensen met deze afasie kunnen taal produceren en begrijpen, maar kunnen niet herhalen wat zij kort daarvoor hebben gehoord.
Auditieve afasie
Een hersenbeschadiging in de hersenbalk of in de zenuwen, die prikkels uit de oren verwerken. Hierdoor is taalbegin via het gehoor onmogelijk geworden, terwijl toch van doofheid geen sprake is. Gelezen teksten kunnen echter wel gelezen worden.
Alexie of visuele afasie
Beschadiging van de verbinding tussen het gebied van de cortex dat prikkels van de ogen verwerkt en de taalgebieden. Als gevolg hiervan kan geschreven tekst niet worden herkend. Gesproken tekst kan echter wel worden begrepen.
Agrafie
Schade aan een uitstulping in de linkerhersenhelft veroorzaakt een onvermogen tot schrijven.
Dysartrie
In tegenstelling tot de taalstoornis afasie is dysartrie een spraakstoornis. De cliënt begrijpt meestal wel goed wat een ander tegen hem zegt, maar heeft moeite met het uitspreken van woorden. Soms het gevolg van een beroerte.
De behandeling
Doordat een verlies aan hersenweefsel meestal de oorzaak is van afasie is de behandeling vrij moeizaam. Met logopedie kan vaak een beperkte verbetering worden bereikt.
Afasietesten
Dit zijn testen die worden gebruikt om vast te kunnen stellen of iemand aan (een vorm van) afasie lijdt. Veel gebruikte testen zijn de Tokentest en de SAN-test. Bij de Tokentest moeten patiënten opdrachten uitvoeren met schijfjes, die verschillen in kleur, vorm en grootte. Een opdracht kan bijvoorbeeld zijn: wijs het witte vierkantje aan.
De SAN-test (Stichting Afasie Nederland) bestaat uit opdrachten, zoals het benoemen van voorwerpen en vervolgens nagaan of woordparen hetzelfde zijn, dan wel verschillen (bijvorbeeld ‘vaar-waar’ of ’teer-veer’). De spraak van patiënten wordt opgenomen en later geanalyseerd.
Folders van de Stichting Afasie Nederland (SAN) over bijvoorbeeld afasie, dysarthrie, literatuur etc.
Website: www.hersenletsel.nl