Alzheimer en voeding
Regelmatig verschijnen er berichten in tijdschriften en kranten over stoffen die mogelijk een remmend effect hebben op het verloop van de ziekte van Alzheimer. Ook van sommige voedingsmiddelen wordt gezegd dat ze de kans op het krijgen van de ziekte van Alzheimer verminderen. Naar de effectiviteit van deze stoffen wordt onderzoek gedaan. Tot op heden is er geen wetenschappelijk bewijs dat bepaalde voedingsstoffen een positief effect hebben of is er te weinig onderzoek naar gedaan. Dementie voorkomen door bepaalde of extra voedingsstoffen te gebruiken, is dus vooralsnog een fabeltje.
Een overzicht van de voedingsmiddelen die regelmatig de publiciteit halen.
Voedingsmiddelen
Foliumzuur
Van foliumzuur of vitamine B11 was al bekend dat het bepaalde lichamelijke klachten kon verminderen. Foliumzuur komt met name voor in spruitjes, broccoli, sperziebonen, spinazie en volkorenproducten. Foliumzuur zou tegen de ziekte van Alzheimer beschermen doordat het de concentratie van een bepaald aminozuur (homocysteïne) in het bloed verlaagt. Uit eerder onderzoek is gebleken dat er een verband bestaat tussen een hoog gehalte van dit zuur en de ziekte van Alzheimer.
Vitamine B
Aan vitamine B wordt een Alzheimer – remmende werking toegeschreven. Maar vitamine B6 en B12 hebben geen effect bij mensen met dementie. Dat blijkt uit een studie in de Verenigde Staten. Er is nog hoop als het gaat om vitamine B3. In 2008 bracht de Engelse BBC nieuws over vitamine B3, ook wel nicotinamide genoemd (in vlees, vis, bonen, granen en aardappels). Uit een experiment met muizen die vitamine B3 toegediend kregen, bleek onder meer dat bepaalde eiwitafzettingen in de hersenen, kenmerkend voor Alzheimer, afnamen. Het experiment wordt nu uitgevoerd bij mensen.
Onverzadigde vetzuren
Andere stoffen waar al lang van bekend is dat ze een belangrijke bijdrage leveren aan onze gezondheid zijn de onverzadigde vetzuren. Omega-3-vetzuren, die met name voorkomen in vette vis zoals haring, zalm en makreel. De Amerikaanse professor Fernando Gómez-Pinilla bekeek en beoordeelde meer dan 160 onderzoeken op het terrein van de invloed van voeding op het ontstaan van dementie. Eén van zijn conclusies luidt dat Omega -3 vetzuren, die onder meer voorkomen in Kiwi, walnoten en zalm, aan te raden zijn om het brein gezond te houden. Om optimaal resultaat te bereiken, moet dit gezonde eten gecombineerd worden met voldoende beweging en slaap, aldus deze professor. Maar uit een ander onderzoek zou juist blijken dat visolie, een belangrijke bron van omega-3 vetzuren, het gedroomde wondermiddel niet is. Volgens Philip Scheltens zijn er inderdaad tegenstrijdige berichten over de werking van Omega – 3 vetzuren om je brein op peil te houden. ‘Waarschijnlijk gaat het juist om bepaalde combinaties van Omega- 3 vetzuren en vitamines die een goed effect hebben; dit wordt momenteel wereldwijd onderzocht.’ Nog even afwachten dus.
Vitamine E
Regelmatig wordt onderzoek gedaan naar mogelijke positieve effecten van deze vitamine die onder andere voorkomt in spinazie, boerenkool, amandelen en rode peper. De resultaten zijn tegenstrijdig:
- Jan. 2014, JAMA: Hoge doseringen vitamine E bij lichte tot matige dementie remmen de functionele achteruitgang bij de ziekte van Alzheimer. Het effect is zelfs beter dan dat van het medicijn memantine. Nadeel, de hoge doseringen van de vitamine zijn niet goed voor de gezondheid.
- Febr. 2013, Neurology: Geen aantoonbaar effect van vitamine E op het voorkomen van dementie maar zijn wel goed voor het berin en de gezondheid in zijn algemeenheid.
- Mei 2010: Helaas volgens onderzoek, remt ook vitamine E het ziekteproces niet af. Philip Scheltens hierover: ‘Vitamine E remt het ziekteproces alleen af in héle hoge doseringen, maar die zijn slecht voor je hart en in Nederland bovendien onbetaalbaar.’
Anti-oxidanten
Vrije radicalen zijn agressieve bijproducten van zuurstofgebruik die vrijkomen in ons lichaam. Ze kunnen schade veroorzaken aan onze cellen. Dit geldt in het bijzonder voor ons erfelijk materiaal, de chromosomen. Er wordt aangenomen dat gebeurtenissen in de cel, die worden veroorzaakt door vrije radicalen, een standaard route vormen. Dit zou leiden tot het afsterven van hersencellen en tot het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer. Stoffen die vrije radicalen kunnen verwijderen, worden Anti-oxidanten genoemd. Deze omvatten bekende stoffen zoals vitamine A en vitamine C.
Alfa-liponzuur is een stof die in ons lichaam voorkomt. Het is niet alleen een sterke antioxidant, het versterkt ook de werking van andere Anti-oxidanten. Er zijn aanwijzingen dat alfa-liponzuur mogelijk een remmende werking heeft op het ontstaan van de ziekte van Alzheimer.
Ontstekingsremmers
Naast stoffen die wij in onze voeding kunnen aantreffen, lijkt er een keur van middelen te bestaan die ons zouden kunnen beschermen tegen de ziekte van Alzheimer of de ontwikkeling ervan kunnen vertragen. In dit kader worden onder andere ontstekingsremmende middelen als ibuprofen en aspirine genoemd.
Extracten van planten
Soms komen Alzheimer remmende producten uit een wat onverwachte hoek, zoals de stof galantamine. Dit natuurlijk eiwit komt voor in sneeuwklokjes en narcisbollen. Ook het extract van de Japanse notenboom of Ginkgo biloba zou een gunstig effect hebben.
Rode wijn
In een aantal onderzoeken komt naar voren dat het drinken van rode wijn het risico op dementie zou verminderen.
- Februari 2013. Journal of Biological Chemistry. De stof resveratol in rode wijn zou de hechting van schadelijke klompen eiwit (beta-amaloïd) een van de optredende kenmerken bij dementie, aan hersencellen voorkomen.
- November 2002 Neurology en Science express: Onderzoekers in een Deense studie volgden gedurende 20 jaar ruim 1700 inwoners van Kopenhagen. In de jaren ’70 werden hun drinkgewoonten genoteerd. 20 jaar later werden de 65-plussers onderzocht op het voorkomen van dementie. Bij 83 van de proefpersonen werd dementie vastgesteld.
Alhoewel de onderzoekers de eetgewoonten van hun proefpersonen niet hebben onderzocht (volgens andere studies zouden wijndrinkers in Denemarken doorgaans gezonder eten met meer fruit en groenten, meer vis, meer olijfolie, minder dierlijke vetten…) , besluiten ze wel dat wijn waarschijnlijk bepaalde stoffen bevat die gunstig zijn tegen dementie. Misschien gaat het om de zogenaamde flavonoïden, een natuurlijke antioxydant aanwezig in wijn. Bij bierdrinkers daarentegen werd soms een tekort aan vitaminen B vastgesteld, die belangrijk zijn voor het goed functioneren van de hersenen.
Tot zover het goede nieuws. Volgens een Nederlandse studie beïnvloedt zelfs één glas alcohol de reactiesnelheid en het vermogen om fouten te ontdekken. Veertien proefpersonen werden ontworpen aan tests waarbij ze snel moesten denken en instinctief redeneren. Veranderingen in hersenactiviteit werden gemeten met sensoren. Al na één alcoholische drank werden wijzigingen in de hersenactiviteit vastgesteld.
Bron: Neurology, november 2002 / Science express november 2002
Mediterraan dieet
Een Mediterrane eetstijl vermindert het risico op Alzheimer met zo’n 40 procent. Dat zeggen wetenschappers van de Amerikaanse Columbia Universiteit. Gedurende vier jaar werden 2258 oudere proefpersonen gevolgd. Een deel at Mediterraans (veel groente, salades, fruit, vis, olijfolie, weinig zuivel en op een glaasje rode wijn na, weinig alcohol), een deel niet of minder. Hoe strenger de deelnemers zich aan de Mediterrane eetstijl hielden, hoe sterker het risico op Alzheimer verminderde. En het blijkt ook nog eens goed voor de slanke lijn.
Koffie
- Februari 2012, Journal of Alzheimer Disease: cafeïne zou de kans op de ontwikkeling van dementie verkleinen of het ontstaan vertragen.
- Juli 2009, Alzheimers Disease Research Center: Wetenschappers in Florida hebben aangetoond dat cafeïne een invloed heeft op de samenklonteringen van abnormale proteïnen in de hersenen. Patiënten met Alzheimer hebben last van. Bij proeven op muizen vertoonde vijftig procent minder van deze proteïnen. Als gevolg hiervan ontwikkelden de diertjes een beter geheugen en versnelde het denkproces. Om hetzelfde effect bij mensen teweeg te brengen, zouden ze vijf kopjes koffie of veertien kopjes thee per dag moeten drinken,
Bronnen: Internationale Stichting Alzheimer Onderzoek en Innovatiekring dementie.
