Met het voortschrijden van de dementie, neemt ook de behoefte aan professionele zorg toe. Een belangrijk deel van deze zorg kan op dit moment thuis worden geboden. Professionele 24-uurszorg binnen een instelling blijft echter voor een deel van de mensen met dementie noodzakelijk. Een deel daarvan kan binnen een beschermende setting (verzorgingshuis) nog redelijk zelfstandig wonen, een groeiend deel heeft echter intensieve residentiële zorg nodig.

De Gezondheidsraad (Gezondheidsraad, 2002) heeft vastgesteld dat in 2000 van alle mensen met dementie 65% thuis woonden, 17,8% van hen verbleef in het verpleeghuis en naar schatting 17,1% in het verzorgingshuis. Uitgaande van de cijfers van de Gezondheidsraad zou de behoefte aan residentiële zorg voor deze groep patiënten op ongeveer 35% van het totaal aantal mensen met dementie gesteld kunnen worden. Een deel van deze 35% mensen met een residentiële zorgbehoefte heeft intensieve residentiële zorg nodig (‘verpleeghuiszorg’). Dit is de doelgroep voor het kleinschalig (groeps)wonen. Gezien de dubbele vergrijzing zal dit een in de tijd sterk groeiende groep vormen:

• Voor het jaar 2005 zijn de gegevens over de ‘verpleeghuiszorg’ bekend die in verpleeghuizen werd geleverd. Voor dit jaar werden eind 2004 door het College Tarieven Gezondheidszorg (CTG) voor 37.144 psychogeriatrische verpleeghuisplaatsen productieafspraken gemaakt.
• Bovendien is door het College Voor Zorgverzekeringen (CVZ, 2005) berekend dat op peildatum 1 januari 2005 in totaal 7.523 mensen met een psychogeriatrische aandoening op de wachtlijst stonden voor zorg met verblijf.
• Onder allerlei benamingen, zoals bijvoorbeeld aanvullende verpleeghuiszorg, wordt ook binnen verzorginghuizen ‘verpleeghuiszorg’ aan mensen met dementie geleverd. De cijfers over het jaar 2005 waren voor dit artikel niet beschikbaar, zodat berekening niet mogelijk is. Brancheorganisatie ActiZ schat in dat ongeveer 20% van de bewoners van het verzorgingshuis daar verblijft op basis van de grondslag Psychogeriatrie, met tevens een zorgintensiteit van gemiddeld boven de 12 uur per week directe zorg. Dat waren in 2005 ca. 20.000 mensen. Een deel van deze bewoners kan bovendien beschikken over zowel een indicatie voor verblijf als voor behandeling (dat is feitelijk een verpleeghuisindicatie).

Omdat de gegevens niet van alle drie de groepen bekend zijn, blijft een berekening van de behoefte aan residentiële zorg hier nu beperkt tot de zorg die door verpleeghuizen wordt geboden (de psychogeriatrische zorg in verpleeghuizen). De behoefte hieraan bestaat uit het aantal beschikbare plaatsen samen met het aantal mensen op de wachtlijst. Voor 2005 waren dat 44.667 personen, wat 23% vormt van het verwachte totaal aantal mensen met dementie.

Tabel 1. Behoefte aan psychogeriatrische zorg in verpleeghuizen in 2005

Bron: Wonen met Dementie, 2006

De behoefte aan intensieve residentiële zorg bestaat echter uit de psychogeriatrische zorg die zowel in de verpleeghuizen als in de verzorginghuizen wordt verleend. Veronderstel dat 20.000 van de bewoners - die op basis van de grondslag psychogeriatrie verblijven in het verzorgingshuis - beschikken over een indicatie voor verblijf en met een intensieve zorgvraag (boven de 12 uur gemiddeld). Het totaal aantal personen met behoefte aan intensieve residentiële zorg zou dan uitkomen op 64.667 personen. Daarmee zou de potentiële doelgroep voor kleinschalig wonen niet op 23% maar op 33% van het totaal aantal mensen met dementie in 2005 uitkomen. Toename van dementie en de behoefte aan psychogeriatrische zorg in verpleeghuizen tot 2030
In onderstaande grafiek (Bron: Wonen met dementie, 2006) is te zien dat het aantal mensen met dementie dat behoefte heeft aan psychogeriatrische zorg in verpleeghuizen (al dan niet kleinschalig) groeit van 44.600 in 2005 naar ruim 73.442 in 2030.