Kernelementen voor goed omgaan met onbegrepen gedrag bij dementie
Het Trimbos instituut en Vilans hebben in opdracht van de Inspectie voor de Gezondheidszorg gekeken naar de bestaande (twaalf) richtlijnen op het gebied van onbegrepen gedrag en onderzocht over welke zaken binnen deze richtlijnen consensus in het veld bestaat. De onderzoekers hebben tevens een beperkt literatuuronderzoek uitgevoerd en een aantal experts geïnterviewd.
Een bevinding uit dit onderzoek is dat de richtlijnen deels onbekend zijn en vaak maar ten dele of helemaal niet worden opgevolgd, ook niet door de beroepsgroep waarvoor de richtlijn is gemaakt. Er worden diverse redenen aangevoerd om dit te verklaren waaronder:
- de richtlijnen zijn te weinig concreet voor de dagelijkse praktijk;
- onvoldoende gevoel van urgentie en tijdgebrek;
- onvoldoende deskundigheid op de werkvloer om met de richtlijnen goed te kunnen toepassen.
Trimbos en Vilans hebben acht kernelementen voor goed omgaan met onbegrepen gedrag bij dementie uit de bestaande richtlijnen gedestilleerd. Deze elementen zijn voor zorgverleners een hulpmiddel bij de zorg voor mensen met dementie.
De acht kernelementen voor goed omgaan met onbegrepen gedrag en het voorkomen van risico’s als gevolg van een onjuiste aanpak, zijn:
- Tijdig signaleren van onbegrepen gedrag zodat ingegrepen kan worden voordat escalatie plaatsvindt.
- Een gedegen analyse maken van het gedrag met nagaan van oorzaken op lichamelijk, psychisch en sociaal terrein.
- Multidisciplinair werken in een team met in ieder geval verzorgende, arts en psycholoog.
- De oorzaak van het gedrag aanpakken en niet het gedrag zelf.
- Eerst psychosociale interventies toepassen. Psychofarmaca worden alleen toegepast wanneer kan worden aangetoond dat psychosociale interventies niet (voldoende) werkzaam zijn (met uitzondering van een lichamelijke oorzaak of bij sprake van een delier of psychose).
- Psychofarmaca volgens de richtlijn toepassen tenzij er belangrijke redenen zijn om hiervan af te wijken.
- Familie en mantelzorg betrekken bij de analyse en aanpak van het probleem.
- Behandeling evalueren met extra aandacht voor het mogelijk staken van behandeling met psychofarmaca.
De inspectie gaat deze elementen als ‘veldnorm’ hanteren bij toekomstige bezoeken. ‘Omgaan met onbegrepen gedrag bij dementie. Inventarisatie richtlijnen en inzichten rondom onbegrepen gedrag bij ouderen met dementie. Vilans en Trimbos Instituut, augustus 2013.
