Skip to content

Palliatieve zorg bij dementie

Palliatieve zorg bij dementie

Palliatieve zorg gaat over de lichamelijke, sociale, psychische en spirituele behoeften van cliënten die niet meer beter gaan worden en uiteindelijk zullen overlijden met hun ziekte. Denk aan bijvoorbeeld kanker, ALS of COPD. Het ondersteunen van naasten is ook een belangrijk onderdeel van palliatieve zorg.

Palliatieve zorg kan tegelijkertijd plaatsvinden met eventuele andere behandelingen die op de ziekte zijn gericht, waaronder pijnverlichting. Tijdens de ziekte, het stervensproces en na de dood borgt het zorgteam de wensen van de cliënt en zijn naasten. De centrale zorgverlener coördineert de zorg. Het comfort van de cliënt staat daarbij voorop.

Dementie is een van de ziektebeelden waarbij genezing niet mogelijk is. De schade aan de hersens neemt toe, de cognitieve functies en lichaamsfuncties gaan achteruit. Palliatieve zorg helpt mensen met dementie en hun naasten vanaf het moment dat de diagnose wordt gesteld. Dit heet de palliatieve fase. Deze is gericht op het realiseren van een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven met een ongeneeslijke ziekte. Omdat angst, onrust en een groeiende afhankelijkheid van anderen bij dementie een grotere rol spelen dan bijvoorbeeld bij kanker is de palliatieve zorg voor mensen met dementie ook anders.

Verschil palliatieve zorg – terminale zorg

Palliatieve zorg is iets anders dan terminale zorg. Palliatieve zorg kan jaren duren, terminale zorg speelt pas in de laatste 3 maanden (of minder) voor het overlijden. Daar waar palliatieve zorg zich richt op het begeleiden van de cliënt naar een zo goed mogelijke kwaliteit van leven is terminale zorg gericht op een goede kwaliteit van sterven. Hierbij kan het dus ook betekenen dat het beter is te stoppen met een behandeling zodat de cliënt kan sterven zoals hij/zij dat wil. Niet (be)handelen is ook (be)handelen.

Dementie

Bij dementie is het nu nog niet gangbaar om na de diagnose de palliatieve fase op te starten. Zelfs bij de verhuizing naar een verpleeghuis worden bij de intake wel de woon- en leefwensen van de nieuwe bewoner besproken, maar wordt de palliatieve fase zelden bespreekbaar gemaakt. Dit is echter wel van belang voor de nieuwe bewoner en naasten. Zeker als je bedenkt dat de gemiddelde nieuwe bewoner met dementie na slechts 8 maanden in een verpleeghuis komt te overlijden. 82% van de mensen met dementie sterft uiteindelijk in een verpleeghuis. (Bron: Pallialine.nl)

Het is niet nodig om vanaf de start al met de dood bezig te zijn, maar wel dat men zich bewust is van het feit dat dementie een levensbeperkende ziekte is en dat er op tijd over palliatieve zorg moet worden gesproken met elkaar.

Thema’s bij palliatieve zorg

Bij palliatieve zorg wordt aandacht besteed aan de volgende zaken:

  • Focus op kwaliteit van leven;
    • De wensen en behoeften van de cliënt, maar ook van de naasten
    • De bucketlist van de cliënt, wat wil hij/zij echt nog doen?
    • Omgaan met pijn, stress, ongemak
    • Omgaan met het rouwen om het verlies van dit leven
    • Veiligheid en vertrouwen
  • Leren omgaan met de ziekte;
  • De autonomie borgen van de cliënt inzake wensen, ideeën en beslissingen;
  • De samenwerking van verschillende zorgverleners op elkaar afstemmen;
  • Emotionele en spirituele ondersteuning voor de cliënt en de naasten bij het omgaan met het besef dat iemand niet meer beter gaat worden;
  • Samen een beeld schetsen van wat het mogelijke verloop van de ziekte gaat zijn en hoe het leven er dan uit gaat zien;

Dit alles vraagt een holistische benadering; rekening houden met de levenservaringen van de cliënt. Tevens dient de nadruk te liggen op open communicatie, naar de zorgvrager maar ook naar de mantelzorgers, naasten en naar collega’s.

Naasten

Naarmate de dementie vordert vinden gesprekken steeds vaker plaats met de eerste contactpersoon in plaats van de cliënt zelf. Dit kan complex zijn omdat er vaak meerdere kinderen zijn. Er kunnen momenten zijn dat de wensen van de familie niet in lijn liggen met wat het team goede zorg vindt. Blijf hierbij vooral gesprekken voeren en betrek eventueel een geestelijk verzorger. Een moreel beraad kan helpen.

Mensen met dementie die reeds in de stervensfase zitten kunnen soms nog heel wilsbekwaam zijn. Blijf hier altijd scherp op. Vaak wordt al aangenomen dat iemand dat niet meer is wegens de dementie.

Aandachtspunten in de gesprekken met naasten

  • Bespreek de verwachtingen
  • Help de cliënt (indien mogelijk) en de naasten om te bespreken hoe de cliënt wil sterven; alleen of juist met naasten erbij.
  • Begeleid families/leden die nog geen ervaring hebben met sterfgevallen nabij
  • Geef uitleg over medicatie en de toepassing ervan
  • Zorg voor een waakmand zodat de familie comfortabel kan waken

 Zorg voor collega’s

Het is voor jonge collega’s soms moeilijk om deze processen te begeleiden of er gesprekken over te hebben. Jonge collega’s hebben vaak zelf nog geen ervaring met sterfgevallen. Begeleid deze collega’s niet alleen bij het proces maar ook bij de verwerking van de ervaring zelf.

De toekomst

De komende 30 jaar wordt een zeer grote stijging in het een aantal mensen met dementie verwacht. In 2021 waren er ongeveer 290.000 mensen in Nederland met dementie. In 2050 zijn er naar verwachting 620.000 mensen met dementie. De palliatieve zorg die we dan moeten kunnen bieden zullen we nu al vorm moeten geven om er dan klaar voor te zijn.

In 2017 is door vertegenwoordigers van patiënten en naasten, zorgverleners en zorgverzekeraars het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland ontwikkeld. Hierin worden handvatten geboden voor zorgprofessionals die een rol spelen in de zorg voor mensen die een levensbedreigende ziekte hebben. De wensen, waarden en behoeften van de patiënt en diens naasten op fysiek, psychologisch, sociaal en spiritueel gebied vormen daarin het uitgangspunt. Deze vind je terug op https://www.pallialine.nl/

Bronnen voor dit artikel en meer informatie vind je op:

https://www.zorgvoorbeter.nl/dementie/palliatieve-zorg

Handreiking Palliatieve zorg bij dementie: https://www.zorgvoorbeter.nl/docs/PVZ/vindplaats/Dementie/Handreiking_Palliatieve_Zorg_bij_dementie.pdf

 

 

 

Vergelijkbare berichten

De 6 populairste trainingen in de zorg (2024)

Dit zijn de 6 populairste trainingen van 2024 2024 belooft een jaar vol ontwikkeling en groei te zijn, zeker op het gebied van professionele trainingen. Bij BTSG hebben we de
Lees artikel >

Wat kun je zelf doen tegen eenzaamheid bij ouderen?

Eenzaamheid onder ouderen is een groeiend probleem. Gelukkig kan jij als zorgprofessional het verschil maken. Hier zijn concrete acties die je als zorgprofessional kunt ondernemen om eenzaamheid bij ouderen te
Lees artikel >

Hoe ga je om met ouderen met dementie? 18 adviezen

Omgaan met mensen met dementie kan een uitdaging zijn. Ieder individu met deze aandoening reageert namelijk anders. Dementie veroorzaakt een variëteit aan gedragsveranderingen, wat betekent dat zorgverleners en naasten dienen
Lees artikel >

Eisen aan rapportages

Waar moet een goede rapportage in de zorg aan voldoen? 10 belangrijke eisen Rapportages zijn onmisbaar bij de werkzaamheden van iedere zorgprofessional. Je schrijft op wat je observeert of signaleert
Lees artikel >

Met een systemische bril naar je organisatie kijken

Leer met een systemische bril naar je organisatie te kijken zodat nieuwe ideeën oppoppen voor de uitdagingen die je ervaart. Veel zorgorganisaties hebben het zwaar. Hoge werkdruk en personeelstekorten maken
Lees artikel >

Laat je inspireren
Schrijf je in voor
onze nieuwsbrief