Snoezelen heeft positieve invloed op bewoners en personeel
Verpleeghuisbewoners met dementie en hun verzorgers die met elkaar snoezelen tijdens de ochtendzorg (uit bed helpen, wassen, aankleden) lachen meer tegen elkaar. De bewoners worden met meer respect behandeld en mogen vaker zelf keuzes maken, ze zijn in een betere stemming, hebben meer plezier, zijn minder verveeld en klagen minder. Dat blijkt uit een onderzoek uitgevoerd door Julia van Weert. Verzorgenden die snoezelen zijn tevredener over de kwaliteit van hun werk en over het contact met de bewoners. Hoewel de zorg dan soms meer tijd kost, ervaren ze minder tijdsdruk en minder werkstress.
Dit komt onder meer doordat ze hun strakke tijdschema’s loslaten. Ze werken minder op de klok en stemmen de zorg meer af op waar de bewoner op dat moment behoefte aan heeft.
Snoezelen is een manier van contact maken met iemand, door diens zintuigen te prikkelen op een manier die hij of zij op dat moment aangenaam vindt. Dat kan bijvoorbeeld zijn door het laten horen van iemands lievelingsmuziek, het laten ruiken van lekkere geuren (zoals zeep, koffie of dennentakjes) of het laten aanraken van aaibare voorwerpen (een zachte trui of knuffel). Snoezelen doet geen beroep op de cognitieve vermogens van ouderen met dementie. Ze worden niet gecorrigeerd of betutteld, maar in hun waarde gelaten.
Snoezelen is populair in de verpleeghuiszorg: zo’n 75% van de Nederlandse verpleeghuizen heeft een snoezelkamer voor snoezelactiviteiten. Maar het snoezelen als benaderingswijze in de 24-uurszorg is nog vrij nieuw. NIVEL onderzoeker Julia van Weert promoveert op 8 december 2004 aan de Universiteit Utrecht op de effecten van snoezelen op verpleeghuisbewoners met dementie en hun verzorgenden.
24 uurs zorg
“Eigenlijk is snoezelen een sociale vaardigheid, het komt neer op echt kijken naar de mensen die je verzorgt. Oók als ze dementie hebben. Oók als ze zich soms moeilijk gedragen,” betoogt van Weert. Ze pleit ervoor dat snoezelen een normaal onderdeel van de verzorging gaat worden. “Dus niet alleen op een speciaal snoezel-uurtje in een speciale snoezelkamer, door een speciale snoezelmedewerker, maar als geïntegreerd onderdeel van de normale verzorging, in de normale omgeving, door elke verzorgende, op ieder moment van de dag. En dat geldt niet alleen voor de zorg in verpleeghuizen. Snoezelen is ontstaan in de verstandelijk gehandicapten zorg en kan ook heel goed worden toegepast in de somatische zorg, de psychiatrie.”
Snoezelen tijdens de 24-uurszorg heeft een duidelijke meerwaarde, zowel voor bewoners als voor hun verzorgenden, zo bleek uit het onderzoek van van Weert. Verpleeghuisbewoners met dementie die op een afdeling wonen waar de hele dag door tijdens de verzorging gesnoezeld wordt, zijn minder apathisch, minder depressief, minder agressief en minder opstandig. Hun verzorgenden hebben meer vertrouwen in hun eigen kunnen en vinden het gemakkelijker om met gedragsproblemen van bewoners om te gaan.
Van Weert onderzocht voor haar promotie de invloed van snoezelen op matig tot diep verpleeghuisbewoners met dementie en hun verzorgenden. In zes verpleeghuizen verspreid over heel Nederland is snoezelen in de 24 uurs-zorg gedurende anderhalf jaar in de praktijk gebracht door de volledige teams van zes psychogeriatrische verpleegafdelingen. Deze afdelingen zijn vergeleken met zes controle afdelingen, die de gangbare zorg bleven leveren.
Opdrachtgever en samenwerkingspartners
Het onderzoek is verricht in samenwerking met trainingscentrum Bernardus/Fontis in opdracht van ZonMw. Aanvullende subsidie werd verkregen van Stichting Centraal Fonds RVVZ en de provincie Zeeland. Voor het onderzoek zijn de contacten tijdens de ochtendzorg tussen 126 verpleeghuisbewoners en hun verzorgenden op video vastgelegd en geanalyseerd. Ook hebben de verzorgenden gedragsobservatielijsten ingevuld en een uitgebreide vragenlijst over hun werkbeleving.
Julia van Weert, Multi-Sensory Stimulation in 24-hour dementia care, Effects of snoezelen on residents and caregivers. NIVEL, 2004, 312 pag., bestelcode: W 2.64, Prijs: € 15,=, ISBN: 9069056968
