Cliëntgericht werken bij dementerende cliënten
Werken met preferenties
Het doel van van het werken met preferenties is om voorkeuren van dementerende (verpleeghuis)bewoners op het spoor te komen als dat op de gebruikelijke manieren (door methodisch te werken, in zorgplanbesprekingen, MDO of teamoverleg) niet lukt. Deze methode is toepasbaar door alle disciplines (EVV, activiteitenbegeleider, fysiotherapeut, arts, enz.) bij licht tot diep dementerende bewoners.
Bij het op het spoor komen van preferenties moeten de volgende stappen worden doorlopen:
Stap 1. Observeren van de uitgangssituatie door observatielijsten/video.
Goed observeren is een voorwaarde om te zien welke voorkeuren en aversies een bewoner heeft. Als hulpmiddel kunnen observatielijsten worden gebruikt (zie voorbeelden).
| Dhr. Pietersen wordt boos als de fysiotherapeute naar hem toekomt om te oefenen. Hij verkrampt, begint te schelden en weigert mee te werken. De andere bewoners schuiven onrustig op hun stoelen. De fysiotherapeute nodigt hem uit om een stukje te gaan lopen, maar dat weigert hij. Dhr. Pietersen is ook vaak erg boos tijdens de dagelijkse verzorging. Hij scheldt en stompt de verzorgenden. |
De fysiotherapeute en de EVV observeren deze situaties (eventueel op video) en noteren dat op een speciaal formulier dat een plek krijgt in het zorgdossier.
Stap 2. Bedenken van een nieuwe benaderingswijze op basis van de gegevens
| Het valt op dat dhr. Pietersen rustiger reageert als de verzorgende meer tijd neemt aan het begin van de wasbeurt, als zij zich voorstelt en hem vertelt wat ze komt doen. De fysiotherapeute besluit deze rustgevende houding uit te proberen. |
Stap 3. Nieuwe benaderingswijze uitproberen en observeren
| De fysiotherapeute begint de behandeling met zich voor te stellen en te vragen hoe het gaat. Hij moppert een beetje, maar begint te lachen. De behandeling is nu op zijn kamer, waar het rustiger is. Hij wil ook best een stukje wandelen als ze hem erom vraagt. |
Stap 4. Overdracht naar collega’s in het MDO
| Tijdens het MDO vertelt de EVV over haar observaties en bevindingen. Ze stelt aan de anderen een aantal omgangsvormen voor, die bijv. door de arts in het medisch dossier worden opgenomen |
Observatielijsten
Om het observeren te verbeteren kunnen observatielijsten helpen, zodat iedereen let op dezelfde punten. Bij een observatielijst is het volgende van belang:
- Noteer concreet waarneembaar gedrag, een beschrijving van de omgeving en de benadering door medewerkers en anderen.
- Noteer situaties die aanleiding zijn voor zowel positief als negatief gedrag. Situaties met positief gedag laten zien wat de bewoner prettig vindt (preferenties), situaties met negatief gedrag wat de bewoner vervelend vindt.
- Let er op dat alle collega’s de lijst op dezelfde manier invullen.
- Noteer verbaal en non-verbaal gedrag.
- Spreek af waar je de observatielijst in het dossier doet, of je de lijst meeneemt tijdens werkzaamheden of later invult, wanneer je observaties doorgeeft en bespreekt.
Voorbeeld observatielijst
|
Observatielijst Preferenties Bewoner Afd. |
||||||
| Dat./tijd | Situatie vooraf(aanleiding tot het gedrag) | Wat gebeurde er?(beschrijving concreet gedrag) | Waar gebeurde het? | Wie was erbij? (Bewoner, personeel) | Reactie bewoner / personeel | Resultaat (of gevolg) |
|
Observant
|
||||||
|
Observant
|
||||||
|
Observant
|
||||||
|
Observant
|
||||||
Bron: Beter bejegenen
