Wilsonbekwaamheid
Voordat een behandeling start dient er toestemming te zijn van de wilsbekwame cliënt. Hem moet uitgelegd worden wat er waarom zou moeten gebeuren, welke resultaten verwacht mogen worden, welke risico’s er gelopen worden en welke alternatieven er zijn. Als een cliënt wilsonbekwaam geacht wordt, dient de vertegenwoordiger na geïnformeerd te zijn, deze toestemming te verlenen. Dit geldt ook voor die situaties waarbij het behandelingen van kinderen jonger dan 12 betreft. Als kinderen tussen de 12 en 16 zijn dienen ouders en kinderen beiden toestemming te geven voor behandelingen van ingrijpende aard. In de WGBO (Wet Geneeskundige Behandelings Overeenkomst) en Wet Bopz komt de term wils(on)bekwaamheid overigens niet voor.
►Iedere cliënt wordt wilsbekwaam geacht tot dat het tegendeel blijkt.
Wilsonbekwaamheid heeft te maken met beslissingen over gezondheid. Het betekent dat de cliënt:
- De informatie over de behandeling niet meer kan begrijpen en afwegen.
- Niet begrijpt wat de gevolgen van zijn besluit (over de behandeling) zijn.
- En/of geen besluit kan nemen.
Overigens kan een cliënt bekwaam geacht worden voor de ene beslissing maar voor een andere (wellicht) meer ingewikkelde of meer ingrijpende niet.
Een arts kan een cliënt niet in één keer voor alle beslissingen ‘wilsonbekwaam’ verklaren. Hij moet telkens per situatie kijken of een cliënt een beslissing kan nemen. Ook zegt een diagnose niet altijd automatisch iets over wilsbekwaamheid. Iemand met ‘een stoornis in de geestesvermogens’ (denk bijvoorbeeld aan beginnende dementie) is niet automatisch wilsonbekwaam. Het kan best zijn dat die persoon bepaalde beslissingen over zorg en behandeling nog wel kan nemen.
Iemand die wilsonbekwaam is heeft een wettelijk vertegenwoordiger die zijn belangen behartigt op het punt waarvoor hij wilsonbekwaam is.
Bron: Informatiepunt dwang in de zorg
Beginselen en vuistregels bij Wilsonbekwaamheid
Een uitgave van de NVVA, beroepsvereniging van verpleeghuisartsen en sociaal geriaters (tegenwoordig Verenso). Waarom een handreiking over wilsonbekwaamheid? Juist omdat er niet één antwoord mogelijk is op de vraag hoe zorgverleners kunnen omgaan met (deels) wilsonbekwame cliënten, is het belangrijk dat de zorg en behandeling van hen zorgvuldig gebeurt. De handreiking helpt zorgverleners zoveel mogelijk aan te sluiten bij de individuele omstandigheden van de cliënt om hen zo goed en zo lang mogelijk te betrekken bij behandelbeslissingen.
Stappenplan beoordelen wilsonbekwaamheid
De KNMG heeft een stappenplan opgesteld voor het beoordelen van wilsonbekwaamheid. Hierin staan ook tips hoe artsen de wilsbekwaamheid kunnen bepalen en hoe ze met de cliënt om kunnen gaan.
Cliëntbrief Wilsonbekwaamheid
Soms kan iemand het ene moment wel en het andere moment niet voor zichzelf beslissen. Of sommige beslissingen wel zelf nemen en andere niet. In dat geval beslist hij of zo in eerste instantie altijd over zichzelf. Iemand is wilsbekwaam, totdat het tegendeel blijkt. Bij de eerste tekenen van wilsonbekwaamheid – zoals bij beginnende dementie – mag een ander dus zeker niet zomaar alle beslissingen overnemen. Meer informatie leest u in de cliëntbrief, een uitgave van het LOC (Landelijk Overleg Cliëntenraden) en en de NVVA (Nederlandse Vereniging van Verpleeghuisartsen tegenwoordig Verenso).