Zelfbeeld
Onder het zelfbeeld verstaan we het beeld dat iemand over zichzelf heeft. Zo heeft ieder mens een bepaalde indruk, een bepaald beeld over zichzelf en weet tot op zekere hoogte hoe hij of zij is. Een zelfbeeld is opgebouwd uit de volgende elementen:
- uit positieve en negatieve evaluaties over jezelf; dit betekent dat je bepaalde karaktereigenschappen van jezelf prettig (positief) vindt en andere niet (negatief);
- uit belangrijke en minder belangrijke eigenschappen van jezelf;
- het heeft betrekking op feitelijkheden (wat kun je), op mogelijkheden (waartoe ben je in staat) en op ideaalbeelden (wat zou je willen);
- het zelfbeeld kan echter ook in de loop van de tijd veranderen. Je kunt bepaalde ideeën over jezelf veranderen. Als je bijvoorbeeld praten in een grote groep eng vindt en je probeert het toch te doen en het lukt, dan merk je dat je dit best kunt. Andere ideeën over jezelf kunnen gedurende je hele leven onveranderd blijven.
Hoe ontstaat het zelfbeeld?
Een zelfbeeld ontstaat op de eerste plaats door je contacten met de omgeving, door om te gaan met anderen, door de reacties van anderen en door je te vergelijken met anderen.
Je kunt jezelf leren kennen in het contact met andere mensen. Hoe reageert die ander op mij? Als die ander vriendelijk is, ben ik ook vriendelijk. Het gedrag van de één roept bepaald gedrag bij mij op. Je komt er dan ook achter hoe je zelf bent. Als je bijvoorbeeld nog nooit ruzie heb gemaakt en je krijgt opeens ruzie met iemand, dan kom je erachter hoe je reageert, hoe je bent. Ren je weg, scheld je op een ander of praat je het uit.
Hoe anderen jouw zien, kan van invloed zijn op hoe je jezelf zie. Bijvoorbeeld als tijdens je jeugd vaak gezegd is dat je onhandig ben, dan kun je dat op een gegeven moment gaan geloven en je kunt je zelfs op den duur onhandig gaan gedragen.
Op de tweede plaats ontstaat het zelfbeeld door de rollen die je speelt of hebt gespeeld in je leven. Een mens kan verschillende rollen spelen in zijn leven. Iemand kan bijvoorbeeld moeder zijn, dochter, zus, docent, lid van een vereniging enz. Iedere rol verlangt een bepaald gedrag. Andere mensen verwachten ook een bepaald gedrag, afhankelijk van de rol die je inneemt.
Door de rol te spelen die van je verwacht wordt, kun je erachter komen of je je lekker voelt in die rol. Neem nou bijvoorbeeld de rol van patiënt. Een patiënt is vaak afhankelijk van andere mensen. Door eens een keer patiënt te zijn, kun je erachter komen of je het prettig vindt afhankelijk te zijn of juist niet.
Mensen kunnen zich gaan gedragen naar de verwachtingen die anderen van hem hebben. Bijvoorbeeld als mensen verwachten dat je een leider bent, kun je je zelf als leider gaan zien en je ernaar gaan gedragen.
