Anatomie van de hersenen

De illustratie hiernaast laat de buitenkant van de hersenen zien, bekeken vanaf de zijkant. U ziet de grootste hersenkwabben (frontaal, pariëtaal, occipitaal en temporaalkwab) en de structuren/samenstelling van de hersenstam (brug, hersenstam en kleine hersenen).

Wilt u zich meer verdiepen in de anatomie van de hersenen en de ligging van bepaalde functies, dan zijn de sites van de hersenstichting en museum Naturalis een aanrader.

Toelichting
Hersenstam	Hier liggen alle functies die letterlijk van vitaal belang zijn voor het in stand houden van het lichaam, zoals de bloedstroom, ademhaling en temperatuurregulatie. Verder draagt hij zorg voor de regulatie van de lichaamshouding en het slaap-waakritme (=inwendige klok). De hersenstam verbindt vezels uit het lichaam met de rest van de hersenen. In de hersenstam vinden reflexen plaats die betrekking hebben op: de speekselklieren, de ogen, de luchtwegen en slikken (en braken en kokhalzen).
Kleine hersenen / cerebellum	Hier wordt de coördinatie van de motoriek geregeld. Die coördinatie (evenwicht en spierspanning) vindt plaats in nauwe samenwerking met de grote hersenen, de hersenstam en het ruggenmerg.
Brug	Bevat centra die controle houden over vitale processen, inclusief ademhaling en hartfuncties. Het is tevens betrokken bij de coördinatie van de oogbewegingen en evenwicht.
Temporaal of slaapkwab	Verwerkt het gehoor, geheugen en taalfuncties.
Occipitaal of achterhoofdskwab	Helpt bij het verwerken van visuele informatie. In het achterste deel van deze kwab zit een gebied dat de primaire visuele cortex wordt genoemd. Hier eindigen de vezels die de prikkels uit de netvliezen van de ogen vervoeren.
Pariëtaal of wandkwab	Ontvangt en verwerkt informatie betreffende temperatuur, tast, gevoel en beweging die vanuit de rest van het lichaam afkomstig is. In dit gebied worden tevens het lezen en rekenen verwerkt.
Frontaal of voorhoofdskwab	Helpt controle te houden over aangeleerde spierbewegingen, stemming, plannen maken voor de toekomst, doelen en prioriteiten stellen.
De grote hersenen, cerebrum of cortex Dit is de benaming voor het geheel van de hersenkwabben zoals in de illustratie boven. De grote hersenen hebben een rimpelig voorkomen en hebben groeven. Deze geplooide ‘schil’ wordt de hersenschors, ook wel cortex genoemd. Linker- en rechterhersenhelft Onze hersenen bestaan uit een linker- en rechterhersenhelft. Beide hersenhelften zijn met elkaar verbonden door een bundel zenuwvezels (het corpus calossum). Vroeger dacht men dat er een duidelijk verschil in functies was. De linker hersenhelft zou vooral gespecialiseerd zijn in taal, logica, nummers, volgorde, analyse en lijsten. In de rechter hersenhelft zouden zorgen voor onze emoties, ruimtelijke waarneming, totaliteit van beelden, verbeelding, kleur, dagdromen, begrip en waardering voor muziek / andere kunstuitingen (ritme) en sociaal gedrag. Onderzoek van de afgelopen jaren heeft echter aangetoond dat een te simplistisch beeld is. Onze hersenen zijn flexibeler dan we dachten en bepaalde delen van onze hersenen kunnen (gedeeltelijk) de functie van andere hersendelen overnemen. Bepaalde delen van onze hersenen zijn echter wel belangrijk voor onze functies of zitten vooral in bepaald gebied van onze hersenen. Wanneer dan in dat gebied problemen ontstaan (denk aan een bloeding), dan worden die specifieke functies aangetast.
Limbisch systeem Het limbisch systeem is het centrum van onze emoties en motivatie. Het limbisch systeem bevat een aantal structuren zoals het hersengewelf, hippocampus, schorswinding, amandelen, parahippocampus winding en delen van de thalamus. De hippocampus speelt een rol bij het opslaan van nieuwe herinneringen. Prikkels die belangrijk genoeg zijn, worden daarna opgeslagen in de cortex (het lange termijn geheugen) en met name in de pariëtaal en temporaalkwab. De hippocampus is een gebied dat vaak als eerste wordt aangetast bij de ziekte van Alzheimer. Zodra de ziekte zich verder ontwikkelt, breidt de schade zich uit tot de hersenkwabben.
Toelichting
Limbisch systeem	Een groep van onderling verbonden structuren die een rol spelen bij emoties (o.a.: agressie, angst en opwinding), leren en geheugen.
Hippocampus	Speelt een belangrijke rol bij ons lange termijn geheugen.
Amandelen of Amygdala	Limbische structuur dat betrokken is bij diverse hersenfuncties inclusief emoties, leren en geheugen. Het is een deel van een systeem dat natuurlijke emoties verwerkt, zoals angst, agressie en ongerustheid.
Hersengewelf	Boogachtige structuur dat de hippocampus met andere delen van het limbisch systeem verbindt.
Parahippocampus winding	Een belangrijke verbindingsweg van het limbisch systeem.
Thalamus	Speelt een belangrijk rol bij het doorgeven van prikkels van onze zintuigen naar verschillende delen van de hersenschors.
Schorswinding	Speelt een rol bij het verwerken van bewust opgedane emoties.

Meer weten?
De site van Brainmatters (Nederlandstalig) en dan met name hun database geeft veel informatie over de functie van diverse onderdelen van de hersenen en de werking van ons zenuwstelsel Atlas van het menselijk brein.
Een Engelstalige site (van de Harvard Universiteit) waar je CT en MRI scans kunt bekijken van verschillende delen van onze hersenen en van hersenopnames van personen met verschillende soorten aandoeningen zoals b.v. CVA, Alzheimer, Huntington.

Zie ook: www.alzheimer.nl.

Anatomie van de hersenen