Herkenningsstoornissen
Herkenningsstoornissen worden aangeduid met de term agnosie. Iemand neemt wel waar dát er iets is maar herkent niet wát het is. Het probleem zit in dit geval niet in de zintuigen maar in de verwerking van de waarneming door de hersenen. Waarnemen is niet het passief ondergaan van prikkels maar is een actief proces. Aan elke waarneming wordt een betekenis gekoppeld. Na een CVA kan dit verstoord zijn. Meestal betreft het slechts één zintuigsysteem, bijvoorbeeld het zien, of het horen of het voelen/tasten. Voorbeelden:
- Iemand ziet een gekleurd papiertje maar herkent dit niet als bankbiljet.
- Iemand hoort achter zijn rug een geluid maar herkent dit niet als de telefoon.
- Iemand voelt in de zak of handtas een aantal harde voorwerpen maar herkent dit niet als sleutelbos, portemonnee etc..
- Iemand die wel kan schrijven en een pen voor zich heeft liggen, maar die niet als zodanig herkent komt niet tot schrijven.
- Iemand ziet en vork een lepel maar herkent dit niet waardoor hij er soep mee gaat eten.
Soms kan de persoon dan ook voorwerpen niet vinden, aanwijzen of benoemen. Omdat wij in het dagelijks leven vaak meerdere zintuigen tegelijk gebruiken, kan agnosie onopgemerkt blijven omdat het een het ander kan compenseren. Vaak wordt in eerste instantie ook gedacht aan problemen met de zintuigen (het zien, horen e.d.).
Het helpt om de ander aan te leren om actief gebruik te maken van de andere zintuigen, kijken én aanraken, horen én kijken. Daarnaast helpt de situatie (context) soms bij de herkenning. Een tandenborstel wordt wellicht wel herkend in combinatie met tube tandpasta.
Andere voorbeelden van agnosie zijn:
- Somato-agnosie: het niet meer herkennen van eigen delen van het lichaam. Iemand herkent bijvoorbeeld de eigen hand niet meer of het het eigen verlamde been en wil dit uit bed gooien.
- Prosopagnosie: het niet meer herkennen van gezichten. Iemand ziet wel een gezicht maar herkent daarin niet de buurvrouw maar herkent deze wel aan de stem of zoals in onderstaand filmpje is te zien het niet herkennen van je eigen moeder aan het gezicht maar wel aan de kleding.
- Simultaanagnosie: het niet meer herkennen van complexe zaken als een samenhangend geheel. Iemand ziet (een afbeelding van) een dier, mensen, een vlag enzovoort maar herkent dit niet als circus of dierentuin.
- Reuk-agnosie: geuren worden niet herkend. Men ruikt wel het gas, maar weet de betekenis ervan niet waardoor de gaskraan niet dicht gedraaid zal worden.
- In andere gevallen worden vooral symbolen niet herkend (verkeersborden, pictogrammen of woorden).
Er zijn geen echte therapieën voor deze stoornis bekend. Vaak is het belangrijk het proces van herkennen, meer tijd en aandacht te geven.