Werken met SMART-doelen
In de ouderenzorg werk je met doelen. Het is belangrijk om deze SMART-doelen samen met de cliƫnt te formuleren zodat er een goede bewaking is van wat er bij de cliƫnt speelt. Dit kunnen zaken zijn met betrekking tot de gezondheid en welzijn van de cliƫnt. En dus ook tot de kwaliteit van zorg. Aan jou als zorgverlener de taak om SMART-doelen goed te formuleren. Doelen in een zorgleefplan worden SMART geformuleerd.
Een doel geeft aan:
- wat de cliƫnt met behulp van de medewerkers wil bereiken. Het SMART-doel stuurt daarmee jouw en andermans gedrag.
- wat het (eind)resultaat moet zijn.
- of waar je duidelijkheid over wilt krijgen.
Het gaat niet om wat je gaat doen (activiteiten) maar om wat je wilt bereiken (resultaat).
Door vĆ³Ć³raf een doel te formuleren kun je later toetsen of de ondernomen activiteiten het gewenste effect hadden. De cliĆ«nt staat hierbij centraal. Een doel kan dus op elk moment gewijzigd worden. Het doel is niet leidend, de cliĆ«nt(situatie) is altijd leidend. Een SMART-doel zorgt er vooral voor dat er voortgangsbewaking plaatsvindt.
SMART-criteria
Er zijn een aantal criteria waaraan een doel moet voldoen, de zogenaamde SMART-criteria.
SMART staat voor:
Specifiek
Het doel moet concreet en duidelijk zijn en gaan over waarneembare acties, gedrag of resultaten. Waar zetten we ons voor in en bij wie is het resultaat zichtbaar? Naarmate een doel helder is geformuleerd, kun je er gemakkelijker invulling aan geven. Het moet begrijpelijk zijn voor cliĆ«nt, mantelzorgers en collega’s. Dat betekent dat jargon (vaktaal) moet worden vermeden maar ook onduidelijke begrippen zoals ‘meer’ of ‘minder’. Deze begrippen betekenen voor ieder persoon iets anders.
Zo moet het niet: “Mevrouw Kremer toont wat meer begrip voor haar medebewoners.” Wat wordt bedoeld met ‘begrip’?
En zo moet het wel:Ā “Mevrouw Kremer praat met haar medebewoners.”
Meetbaar
Iedereen moet objectief kunnen vaststellen in hoeverre het doel gerealiseerd is.
Hier gaat het om de meetbaarheid van het doel. Laat daarom in een doel bijvoorbeeld Ć©Ć©n van de volgende zaken terugkomen:
- Aantal
- Percentage
- Concreet gedrag
Zo moet het niet: “De cliĆ«nt loopt over een maand beter.”Ā
En zo moet het wel:Ā “De cliĆ«nt loopt over een maand zonder hulpmiddelen.”
Het is hier onduidelijk wat er wordt bedoeld met het woord ‘beter’. Daarom is het gewenste gedrag van de cliĆ«nt concreet geformuleerd.
Zo moet het niet: “De cliĆ«nt drinkt voldoende per dag.”
En zo moet het wel: “De cliĆ«nt drinkt minstens Ć©Ć©n liter water per dag.”
‘Voldoende’ is geen meetbaar begrip. EĆ©n liter water is daarentegen wel meetbaar.
Acceptabel
De cliĆ«nt moet de doelen als zinvol beschouwen. Daarom stel je een SMART-doel samen met de cliĆ«nt op. Stel dat een cliĆ«nt zich thuis altijd waste aan de wastafel en in bad gaan ‘een heel gedoe’ vond, dan is het volgende doel wellicht niet acceptabel: ‘Mevrouw gaat eenmaal per week in bad.’ Misschien willen de medewerkers dat wel graag (mevrouw ruikt zelfs wellicht), maar het is voor de cliĆ«nt niet belangrijk. Het kan zelfs leiden tot nieuwe zorgproblemen.
In dit geval past dit doel beter bij de cliĆ«nt: “Mevrouw wast zich zelfstandig aan de wastafel”. Ga uit van wat de cliĆ«nt aangeeft en betrek hem bij het formuleren van de doelen. Let op je manier van vragen stellen en heb oog voor de motivatie van de cliĆ«nt. Is het een zorgdoel van de cliĆ«nt of meer ons zorgdoel? Hoe suggestief ben je geweest?
TIP! Leer hoe je de ideale SMART-doelen formuleert in onze training. Tijdens de training leer je alles over deze methode en oefen je met de SMART-doelen. Lees meer.
Realistisch
Doelen moeten realistisch zijn en haalbaar. De cliƫnt wil samen met jou iets bereiken.
Stel (jezelf) de volgende vragen:
Is het doel voor de cliƫnt lichamelijk en/of psychisch haalbaar?
Wanneer een cliĆ«nt met ernstige inprentingsstoornissen kampt, heeft het geen zin om een doel als deze te stellen: ‘CliĆ«nt vindt binnen 14 dagen de recreatiezaal’.
- Hoeveel tijd is nodig om het zorgdoel te realiseren?
Gaat het om een op lange termijn te realiseren zorgdoel of om een korte termijn? Formuleer in ieder geval ook altijd korte termijn doelen. De kans op succes is groter en dat motiveert iedereen.Ā
Voorbeeld niet realistisch doel: “Mevrouw loopt naar de recreatiezaal.”
Voorbeeld realistisch doel: “Mevrouw verplaatst zich zelfstandig in de kamer.”
- Zijn er voldoende mogelijkheden om het doel te realiseren?
Zijn er beperkingen van de organisatie waardoor het doel niet behaald kan worden? Kan het binnen de dienstroosters? Zijn er genoeg hulpmiddelen / voorzieningen? Heeft de organisatie deze deskundigheid? Etc. Hier ligt ook de uitdaging om naar alternatieven en mogelijkheden buiten de organisatie te zoeken. Voorbeeld: Het formuleren van een zorgdoel, waarbij dagelijks 6 uur individuele begeleiding wordt gegeven, is niet realistisch.
Tijdgebonden
Geef een tijdperiode aan waarin je het doel wilt bereiken. Maak een reƫle inschatting. Als er geen tijdperiode is aangegeven, dan kun je niet nagaan of de activiteiten op koers liggen of bijstelling nodig hebben. De tijd waarbinnen een doel moet worden gerealiseerd is afhankelijk van aard en omstandigheid van de cliƫnt en kan variƫren van een paar dagen tot een paar maanden en soms nog langer. Vaak wordt dit aangegeven met een evaluatiedatum.
SMART-doel(en) uitgevoerd? Tijd voor de evaluatie!
Samen met de cliƫnt heb je geprobeerd het SMART-doel te bereiken. Nu is het tijd om het doel te evalueren. Is het doel behaald? Wat ging goed en wat kon beter? Met de cliƫnt bespreek je of de afgesproken interventies/acties tot het gewenst resultaat hebben geleid. Is dit het geval, dan maak je bijvoorbeeld vaste afspraken over de zorg. Is dit niet het geval, dan ga je het doel bijstellen. Hiervoor kun je opnieuw de SMART-methode volgen.
Er zijn een aantal redenen waarom een SMART-doel niet behaald is. Dat kan bijvoorbeeld zijn:
- Het doel bleek niet realistisch. Er wordt een nieuw realistisch doel beschreven.
- De acties leidden niet tot het gewenste resultaat. Er zijn andere acties nodig.
- De tijdperiode was te kort. De evaluatiedatum wordt opgeschoven.
Vervolgens stel je een nieuw evaluatiedatum waarop het SMART-doel opnieuw geƫvalueerd wordt. Dit doe je tot het gewenste resultaat is bereikt.
Rapportage op een SMART-doel
Het is vervolgens belangrijk dat er goed gerapporteerd wordt op een zorgdoel. Wanneer er geen rapportage plaatsvindt, kun je het doel niet evalueren. Daar sta jij als zorgverlener niet alleen in. Daar heb je de cliĆ«nt, je collega’s, familieleden en andere disciplines ook voor nodig.
Lees ook ons artikel ‘Rapporteren volgens de SOAP methode‘ of ‘Risicosignalering‘. Deze zaken staan met elkaar in verbinding en zijn onderdeel van het methodisch werken. Heeft jouw organisatie behoefte aan een training op maat op het gebied van methodisch werken? Neem dan contact op viaĀ 085-4012228 of mail naarĀ info@btsg.nl.
Behoefte aan meer structuur in jouw organisatie? BTSG biedt de training SMART-doelen formuleren ook aan als maatwerk voor zorginstellingen.Ā Neem contact op viaĀ 085-4012228Ā of mail naar info@btsg.nl voor meer informatie.
